กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับ
ธุรกิจประกันภัย

รวมกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจประกันภัยในประเทศไทย

จัดทำโดย: ทนายขายประกัน.com
วันที่: 25 กันยายน 2568

บทสรุปสำหรับผู้บริหาร

เอกสารฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสรุปภาพรวมของกฎหมายและกฎระเบียบที่สำคัญซึ่งกำกับดูแลธุรกิจประกันภัยในประเทศไทย ครอบคลุมทั้งประกันชีวิตและประกันวินาศภัย โดยได้รวบรวมข้อมูลจากแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ เช่น สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย (คปภ.) สมาคมประกันวินาศภัยไทย และเอกสารทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้เห็นภาพรวมของกรอบการกำกับดูแล แนวโน้มการเปลี่ยนแปลง และความท้าทายที่สำคัญ

ธุรกิจประกันภัยในประเทศไทยอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของกฎหมายหลักหลายฉบับ ได้แก่ พระราชบัญญัติประกันชีวิต พ.ศ. 2535 และ พระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. 2535 ซึ่งเป็นกรอบกฎหมายพื้นฐานในการประกอบธุรกิจ นอกจากนี้ยังมีกฎหมายลำดับรองและประกาศจาก คปภ. ที่ออกมาอย่างต่อเนื่องเพื่อปรับปรุงหลักเกณฑ์ให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปี 2568 ที่จะมีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญหลายประการ เช่น การกำหนดให้ระบุชื่อผู้ขับขี่ในกรมธรรม์ประกันภัยรถยนต์ และการปรับเพิ่มวงเงินความคุ้มครอง ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อทั้งบริษัทประกันภัยและผู้บริโภค

เอกสารนี้จะวิเคราะห์และจัดหมวดหมู่กฎหมายตามลำดับชั้น ประเภทธุรกิจ และหน้าที่การกำกับดูแล เพื่อให้ง่ายต่อการทำความเข้าใจ พร้อมทั้งนำเสนอแนวโน้มในอนาคตและความท้าทายที่เกี่ยวข้อง เพื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้ประกอบการ ผู้บริโภค และผู้ที่สนใจในอุตสาหกรรมประกันภัย

1. การวิเคราะห์และจัดหมวดหมู่กฎหมายประกันภัย

กฎหมายประกันภัยในประเทศไทยสามารถจัดหมวดหมู่ได้หลายมิติ เพื่อให้เกิดความเข้าใจที่ชัดเจนเกี่ยวกับโครงสร้างและการบังคับใช้ ดังนี้

1.1 การจัดหมวดหมู่ตามลำดับชั้นของกฎหมาย (Legal Hierarchy)

โครงสร้างกฎหมายประกันภัยของไทยประกอบด้วยกฎหมายในลำดับชั้นต่างๆ ตั้งแต่กฎหมายแม่บทจนถึงกฎระเบียบย่อยที่ออกโดยหน่วยงานกำกับดูแล

ลำดับชั้น

ตัวอย่างกฎหมาย

บทบาทและหน้าที่

พระราชบัญญัติ

- พระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. 2535<br>- พระราชบัญญัติประกันชีวิต พ.ศ. 2535<br>- พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ พ.ศ. 2535

เป็นกฎหมายหลักที่กำหนดกรอบการดำเนินงานทั้งหมดของธุรกิจประกันภัยแต่ละประเภท กำหนดคำนิยามที่สำคัญ หลักเกณฑ์การขอใบอนุญาต และโครงสร้างการกำกับดูแล

กฎกระทรวง

- กฎกระทรวงว่าด้วยการดำรงเงินกองทุน<br>- กฎกระทรวงเกี่ยวกับการลงทุนของบริษัทประกันภัย

เป็นกฎหมายที่ออกโดยฝ่ายบริหาร (กระทรวงการคลัง) เพื่อกำหนดรายละเอียดเพิ่มเติมในทางปฏิบัติให้เป็นไปตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติ

ประกาศ/คำสั่ง คปภ.

- ประกาศนายทะเบียนเรื่องแบบและข้อความกรมธรรม์<br>- คำสั่งนายทะเบียนเกี่ยวกับการจ่ายค่าสินไหมทดแทน

เป็นกฎระเบียบที่ออกโดยสำนักงาน คปภ. เพื่อกำกับดูแลการดำเนินงานในรายละเอียดให้มีความยืดหยุ่นและทันต่อสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว

1.2 การจัดหมวดหมู่ตามประเภทธุรกิจ (Business Line)

กฎหมายประกันภัยยังถูกแบ่งแยกตามประเภทของธุรกิจประกันภัยอย่างชัดเจน คือ ประกันชีวิตและประกันวินาศภัย

• ธุรกิจประกันชีวิต (Life Insurance): อยู่ภายใต้บังคับของ พระราชบัญญัติประกันชีวิต พ.ศ. 2535 และประกาศที่เกี่ยวข้อง ซึ่งมุ่งเน้นการคุ้มครองความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับบุคคลในระยะยาว เช่น การเสียชีวิต การมีชีวิตอยู่รอด และการออมทรัพย์

• ธุรกิจประกันวินาศภัย (Non-Life Insurance): อยู่ภายใต้บังคับของ พระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. 2535 และกฎหมายเฉพาะทางอื่นๆ เช่น พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ พ.ศ. 2535 ซึ่งครอบคลุมความคุ้มครองความเสียหายต่อทรัพย์สินและความรับผิดตามกฎหมายหลากหลายประเภท เช่น ประกันอัคคีภัย ประกันภัยรถยนต์ และประกันภัยเบ็ดเตล็ด

1.3 การจัดหมวดหมู่ตามหน้าที่การกำกับดูแล (Regulatory Function)

การกำกับดูแลธุรกิจประกันภัยสามารถแบ่งออกเป็น 2 ด้านหลัก คือ

1 การกำกับดูแลความมั่นคงทางการเงิน (Prudential Regulation): มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความมั่นใจว่าบริษัทประกันภัยจะสามารถปฏิบัติตามภาระผูกพันที่มีต่อผู้เอาประกันภัยได้เสมอ กฎระเบียบในกลุ่มนี้จะเน้นที่การดำรงเงินกองทุนให้เพียงพอต่อความเสี่ยง (Risk-Based Capital), การสำรองหนี้สิน, และการควบคุมการลงทุน

2 การกำกับดูแลการดำเนินธุรกิจ (Conduct Regulation): มุ่งเน้นการสร้างความเป็นธรรมให้กับผู้บริโภคในทุกขั้นตอนของกระบวนการประกันภัย ตั้งแต่การเสนอขายผลิตภัณฑ์ การออกกรมธรรม์ การจัดการค่าสินไหมทดแทน ไปจนถึงการจัดการข้อร้องเรียน กฎระเบียบกลุ่มนี้รวมถึงการกำหนดมาตรฐานการขาย, การเปิดเผยข้อมูลที่สำคัญ, และกระบวนการพิจารณาจ่ายค่าสินไหมที่เป็นธรรมและรวดเร็ว

2. การเปลี่ยนแปลงและแนวโน้มล่าสุดของกฎหมายประกันภัย

อุตสาหกรรมประกันภัยมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งส่งผลให้กฎหมายและกฎระเบียบต้องมีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่องเพื่อให้สามารถกำกับดูแลได้อย่างมีประสิทธิภาพและทันต่อสถานการณ์

2.1 การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในปี 2568 (2025)

ในปี 2568 มีการประกาศใช้กฎระเบียบใหม่ที่สำคัญหลายฉบับ ซึ่งจะส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมประกันภัยในวงกว้าง โดยเฉพาะในธุรกิจประกันภัยรถยนต์

ประกาศเกณฑ์ใหม่ประกันภัยรถยนต์: สำนักงาน คปภ. ได้ออกประกาศให้การทำประกันภัยรถยนต์ต้องระบุชื่อผู้ขับขี่ในกรมธรรม์ โดยมีผลบังคับใช้ตั้งแต่ปี 2568 เป็นต้นไป การเปลี่ยนแปลงนี้มีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมความปลอดภัยบนท้องถนนและลดความเสี่ยงจากการขับขี่โดยผู้ที่ไม่มีใบอนุญาตหรือไม่มีความชำนาญ [1]

การปรับเพิ่มวงเงินความคุ้มครอง: มีการปรับปรุงวงเงินความคุ้มครองขั้นต่ำสำหรับประกันภัยรถยนต์ภาคสมัครใจในหมวดความรับผิดต่อบุคคลภายนอกให้ไม่น้อยกว่า 20 ล้านบาทต่อครั้ง เพื่อให้ความคุ้มครองแก่ผู้ประสบภัยอย่างเพียงพอและสอดคล้องกับค่าครองชีพและค่ารักษาพยาบาลที่สูงขึ้น [2]

2.2 แนวโน้มกฎหมายในอนาคต

นอกจากการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นแล้ว ยังมีแนวโน้มที่สำคัญซึ่งจะส่งผลต่อทิศทางของกฎหมายประกันภัยในอนาคต ได้แก่:

• เทคโนโลยีดิจิทัล (InsurTech): การเติบโตของเทคโนโลยีในอุตสาหกรรมประกันภัย (InsurTech) เช่น การใช้ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในการประเมินความเสี่ยงและการเสนอขายผลิตภัณฑ์ ทำให้ต้องมีการพัฒนากฎระเบียบเพื่อรองรับนวัตกรรมเหล่านี้ ควบคู่ไปกับการคุ้มครองผู้บริโภค

• ความยั่งยืน (Sustainability): ประเด็นด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล (ESG) กำลังได้รับความสนใจมากขึ้น ซึ่งอาจนำไปสู่การออกกฎระเบียบที่ส่งเสริมผลิตภัณฑ์ประกันภัยที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (Green Insurance) และการลงทุนที่คำนึงถึงความยั่งยืน

• ความปลอดภัยทางไซเบอร์ (Cybersecurity): ภัยคุกคามทางไซเบอร์ที่เพิ่มสูงขึ้น ทำให้หน่วยงานกำกับดูแลต้องออกมาตรการที่เข้มงวดขึ้นเพื่อคุ้มครองข้อมูลของลูกค้าและสร้างความมั่นคงปลอดภัยให้กับระบบของบริษัทประกันภัย

3. ความท้าทายและข้อเสนอแนะ

การเปลี่ยนแปลงของกฎหมายและสภาพแวดล้อมทางธุรกิจสร้างความท้าทายให้กับทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ทั้งบริษัทประกันภัยและผู้บริโภค

3.1 สำหรับบริษัทประกันภัย

ความท้าทาย

ผลกระทบ

ข้อเสนอแนะ

การปรับตัวตามกฎหมายใหม่

เกิดต้นทุนในการปรับปรุงระบบงานและการฝึกอบรมพนักงาน

ควรมีการวางแผนและเตรียมความพร้อมล่วงหน้าเพื่อลดผลกระทบ

ความซับซ้อนของกฎระเบียบ

มีความเสี่ยงที่จะปฏิบัติไม่สอดคล้องกับกฎหมายโดยไม่ได้ตั้งใจ

จัดตั้งหน่วยงานกำกับดูแลการปฏิบัติงาน (Compliance) ที่เข้มแข็ง และขอคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญ

การแข่งขันที่สูงขึ้น

แรงกดดันด้านราคาและการพัฒนานวัตกรรม

สร้างความแตกต่างด้วยผลิตภัณฑ์และบริการที่ตอบสนองความต้องการของลูกค้าอย่างแท้จริง

3.2 สำหรับผู้บริโภค

ความท้าทาย

ผลกระทบ

ข้อเสนอแนะ

ความเข้าใจในผลิตภัณฑ์ที่ซับซ้อน

อาจเลือกซื้อประกันที่ไม่ตรงกับความต้องการหรือไม่คุ้มค่า

ศึกษาข้อมูลผลิตภัณฑ์และเปรียบเทียบเงื่อนไขความคุ้มครองจากหลายบริษัทก่อนตัดสินใจ

การเข้าถึงข้อมูล

ไม่ทราบถึงสิทธิและหน้าที่ของตนเองตามกฎหมาย

อ่านและทำความเข้าใจเงื่อนไขในกรมธรรม์ และปรึกษาตัวแทนหรือนายหน้าประกันภัยที่เชื่อถือได้

กระบวนการเรียกร้องค่าสินไหม

อาจพบความล่าช้าหรือไม่ได้รับความเป็นธรรม

จัดเตรียมเอกสารให้ครบถ้วนและติดตามเรื่องอย่างสม่ำเสมอ หากมีปัญหาสามารถร้องเรียนได้ที่สำนักงาน คปภ.

4. สรุปและเอกสารอ้างอิง

กฎหมายประกันภัยของประเทศไทยมีพัฒนาการอย่างต่อเนื่องเพื่อสร้างสมดุลระหว่างการส่งเสริมนวัตกรรมในอุตสาหกรรม การรักษาเสถียรภาพของบริษัทประกันภัย และการคุ้มครองสิทธิประโยชน์ของผู้บริโภค การทำความเข้าใจในกรอบกฎหมายที่มีอยู่และการติดตามการเปลี่ยนแปลงใหม่ๆ จึงเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับทุกฝ่าย เพื่อให้สามารถปรับตัวและใช้ประโยชน์จากระบบประกันภัยได้อย่างเต็มศักยภาพ

เอกสารอ้างอิง

[1] สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย. (2568). ประกาศเกณฑ์ใหม่ 2568 ประกันภัยรถยนต์ต้องระบุชื่อคนขับ. สืบค้นจาก https://www.tipinsure.com/NewsAndActivities/news_content_v4/ประกันภัย/Motor-Insurance-Regulation-2025

[2] ศรีกรุงโบรคเกอร์. (2568). ประกาศปรับปรุงความคุ้มครอง “ประกันภัยรถยนต์ภาคสมัครใจ” ฉบับใหม่. สืบค้นจาก https://srikrungbroker.co.th/article-voluntary-car-insurance-coverage-update/

[3] สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย. (ม.ป.ป.). พระราชบัญญัติประกันวินาศภัย พ.ศ. ๒๕๓๕. สืบค้นจาก https://oiceservice.oic.or.th/document/Law/file/00516/00516_aef1f2fa4a7ea760a8d84a23b325cff0.pdf

[4] สำนักงานคณะกรรมการกำกับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย. (ม.ป.ป.). พระราชบัญญัติประกันชีวิต พ.ศ. ๒๕๓๕. สืบค้นจาก https://oiceservice.oic.or.th/document/Law/file/00868/00868_3f328a3decad3f27d289edb40c9e3ab7.pdf

[5] สมาคมประกันวินาศภัยไทย. (ม.ป.ป.). E-Law Library ระบบสืบค้นกฎหมายประกันภัย. สืบค้นจาก https://elaw.tgia.org/laws/indexlaw/2